Manor and Small Homeland as a Text-forming Phenomena in Russian and Belarusian Literature

Аннотация

У артыкуле супастаўляюцца сядзібны тэкст у рускай паэзіі і тэкст малой радзімы ў беларускай паэзіі. Паказана, што разглядаемыя звыштэксты выконваюць аднолькавыя функцыі ў рускай і беларускай культуры, гэта дае падставу для высновы аб іх функцыянальнай эквівалентнасці. Па-першае, сядзібны тэкст і тэкст малой радзімы ўдзельнічаюць у фарміраванні нацыянальнага вобраза свету і сістэмы каштоўнасцей (светамадэлюючая функцыя), ствараючы шэраг вобразаў-сімвалаў, семантычных апазіцый, скразных для рускай і беларускай культуры. Па-другое, дадзеныя звыштэксты выконваюць функцыю рэтрансляцыі культурнай памяці, забяспечваючы непарыўнасць традыцыі ў пераломныя гістарычныя перыяды. Па-трэцяе, у структуры сядзібнага тэксту і тэксту малой радзімы адбываецца культурны дыялог, які спрыяе пошуку новага мастацкага слова, пераадоленню стэрэатыпных культурных сэнсаў (эстэтычная функцыя). Бесперапыннае функцыянаванне разглядаемых звыштэкстаў на працягу некалькіх стагоддзяў (XVIII–ХХІ стст. для сядзібнага тэксту, ХХ–ХХІ стст. для тэксту малой радзімы) паказвае іх каштоўнасную значнасць для рускай і беларускай культур, а таксама спецыфіку дадзеных нацыянальных культур. У рускай культуры, пачынаючы з перыяду пятроўскіх рэформ, вялікую ролю адыгрывае еўрапейская (пісьмовая) традыцыя, засвойванне якой адукаванымі элітамі прыводзіць да культурнага расколу паміж дваранствам і народам. Беларускія адукаваныя эліты ў перыяд нацыянальнага адраджэння (другая палова ХІХ – пачатак ХХ стст.) арыентуюцца на фальклорную (вусную) традыцыю, што вызначыла спецыфіку беларускай культуры на працягу стагоддзяў і адлюстравалася ў тэксце малой радзімы.